Idea kongresu

III Międzynarodowy Kongres Religioznawczy Religie i religijność w świecie współczesnym, Toruń, 12-15 września zaprasza i podejmuje zadania naukowe wskazując na nową fazę rozwoju polskiego religioznawstwa. Jest ono tak samo częścią nauki w Polsce, jak składnikiem wielkiego światowego ruchu badań religii, której spluralizowane na wszelki możliwy sposób struktury i funkcje określają nowe zjawiska z różnych poziomów życia społecznego, poziomów globalnych w szczególności. Owszem, tym bardziej interesujące są zdarzenia, procesy i fakty, co sytuują się na poziomach o mniejszych zakresach obiektywizacji. Religioznawstwo wierne jest humanistycznej idei penetracji religii jako pola szczególnego doświadczenia i zarazem należąc do nauk społecznych gromadzi doniosłe wyniki badań z poziomów lokalnych i indywidualnych. Program kongresu daje miejsce każdemu istotnemu zainteresowaniu problematyką religii, jeśli tylko spełnia ono elementarne wymagania licznych studiów religioznawczych. Włącza światła religioznawstwa klasycznego dla historii religii w różnych jej perspektywach i równocześnie otwiera pola debatom wokół pytań o status metodologiczny i teoretyczny nauk religioznawczych w sytuacjach „kulturowych wojen” nowoczesnego i postnowoczesnego świata. Dokonuje wglądu w dzieje nauk religioznawczych w Polsce i Europie i użycza miejsca dla nowych paradygmatów, których powstawanie i krytykę śledziły dwa poprzednie kongresy, ów pierwszy w Tyczynie-Rzeszowie przed ośmiu laty i drugi w Poznaniu w 2007 roku. Rezultaty tamtych spotkań na rozmaite sposoby dowodziły szczególnej roli religioznawstwa jako wiedzy praktycznej w procesach transformacji społecznych, ale przede wszystkim rozszerzyły obszary jego znaczenia w naukach o kulturze. Religie są żyjącymi kulturami i one same dowodzą rangi ich badań. Paradoksalnie najlepszym argumentem tej obserwacji są badania głębokich historycznie pokładów religii, które jako formacje martwe nieustannie dostarczają materiałów dla ich historycznego i kulturowego życia.

Tytuł kongresu Religie i religijność w świecie współczesnym głosi pochwałę sceptycyzmu względem pochopnych uogólnień na temat znaczenia religii w procesach historii wielkiej i ciągle fascynujących znaczeń w procesach małych historii. Kontrowersja jest żywiołem religii. Kongresy religioznawcze zwykle dostarczają uporządkowanej naukowo materii jej obecności. Nie taimy oczekiwań, że i tym razem, w zapowiedzianych programem sesjach planarnych, nade wszystko zaś w pracach poszczególnych sekcji pojawią się niejednokrotnie tematy i motywy wprost z sytuacji konfliktu, dramatu społecznego, odkryć z dziedzin doświadczeń domagających się religioznawczych pojęć. Coraz bardziej wędrujący świat stymuluje nowe zjawiska religijne i włącza w ich badania nowe dyscypliny. Mało być religioznawcą w klasycznym tego słowa rozumieniu. Warto sięgać do nauk o komunikacji, kognitywistyki, nauk o kulturze z rozszerzonym programem studiów, socjologii kulturowej, studiów międzynarodowych, muzykologii, wiedzy o polityce i stylach życia. Wielokontekstualne nauki religioznawcze korzystają z nowoczesnych programów nauk przyrodniczych, technicznych i formalnych także. Religie i religijność w świecie współczesnym istotnie angażują wszystkie zasoby nowoczesnego świata, wszystkie możliwe kapitały i instrumenty ich zastosowań. Religie, jak zawsze, są tematami akcji społecznych i kulturowych, psychologicznych struktur głębokich i zgoła jarmarcznych, popkulturowych ich reprezentacji. Narracje religioznawcze żywią się ich dynamizmem, chronicznie otwartym horyzontem zdarzeń, nienasyconą hierofanią. Wolno oczekiwać jej odsłonięć w językach różnych ujęć, powiązań, perspektyw. III Międzynarodowy Kongres Religioznawczy w Toruniu wskazuje możliwości polskiego religioznawstwa, dokonuje szczególnego rachunku, także w zakresie swej naukowej i organizacyjnej mobilności. Łączy członków Polskiego Towarzystwa Religioznawczego wokół jego podstawowego celu kontynuacji i transformacji zarazem nauk religioznawczych. Dlatego zaprasza do udziału w swych pracach osoby i instytucje z identycznymi naukowo zadaniami, z różnych ośrodków uniwersyteckich i akademickich, z dziedzin i organizacji pokrewnych. Bo choć punkty widzenia nie zawsze mają jednakową wartość, gotowość ich głoszenia i umiejętność ich dowodu są niewątpliwie wartością.

Niech mi wolno będzie już teraz podziękować poszczególnym osobom i instytucjom Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, także poszczególnym osobom i instytucjom władz miejskich Torunia za życzliwe, zgoła opiekuńcze przyjęcie środowisk religioznawczych w Polsce na swoich terenach.

Przewodniczący Rady Programowej
Prof. dr hab. Andrzej Wójtowicz